a document is something that exists in the world, which we can digitize.
a text is an abstraction created by or for a community of reader, which we can encode
Texte sind immer durch Textträger überliefert, Texte sind abhängig vom Textträger.
Vorstellung Markuplanguages und XML (Einführung mit Quiz)
Nichts neues für mich. Leider schon knapp 2 Jahre in Informatik behandelt 😉
Einführung Text Encoding Initiative (TEI)
Übung: Transkription
Erstellen Sie in oXygen eine neue TEI-Datei nach dem Lite-Schema
Übertragen Sie in Zweiergruppen die Ihnen zugewiesene Urkunde. Achten Sie dabei auf den Zeilenfall, so dass Sie in der Übertragung ebenfalls für jede Zeile in der Vorlage eine Zeile in der Transkription erhalten.
Tauschen Sie danach mit einer anderen Gruppe und vergleichen Sie Ihre Übertragung mit Hilfe des oXygen-Werkzeugs „Dateien vergleichen“.
Transkription
Vergleich von Versionen
TEI-Quelltext
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?><?xml-model href="http://www.tei-c.org/release/xml/tei/custom/schema/relaxng/tei_lite.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?><?xml-model href="http://www.tei-c.org/release/xml/tei/custom/schema/relaxng/tei_lite.rng" type="application/xml" schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?><TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><teiHeader><fileDesc><titleStmt><title>Title</title></titleStmt><publicationStmt><p>Publication information</p></publicationStmt><sourceDesc><p>Information about the source</p></sourceDesc></fileDesc></teiHeader><text><body><p>MATTHIAS DIVINAL FAVENTE CLEMENTIA ELECTV</p><p>ROMANORVM IMPERATOR SEMPER AVGVSTVS, AC GERMANIAE, HVNGARIAE, BOHEMIAE, DALMATIAE, </p><p>Croatia, Sclavoria: REX: Archidux Austria , Duo Burgundia, Brabantia, Stiria, Carinthia, Carniola: Marchio Morania: Dux Lucemburgia, ae superioris et inferioris Silesia, Wittemburg et Tecka, Princeps Suenia, Comes, Habsburgi, Tirolis, Serretis, Kiburgi, et Go,,ritia, Landgrassius Alsatia', Marchio Sacri Romani Imperii Burgonia', ac suoprioris et inferioris Lusatia', Dominus Marchia, Selanomica'<!--KOMISCHES ZEICHEN-->Agnoseimus et pra'satium tenore notum facimus Uminersis. Postquam Praputentis DEI concesuae
munere ad Imperialis dignitatis fastigium evectisumus, ad Officii nostri munusinprimis pertinere existimamus, Maivrum nostorum Romanovum Imperatirum ac Regum, qui inter adia suprema' potestatis curas, banc inprimis dignitate sua dignam existimarunt, Ut varia in
Sacro Imperiu Gymnasia et Universalia Studia instituerent, fundarent et confirmarent, exemplo solicite curare, Ut Liberalium Artium ac Scientiarum studiarqua' ad Eulesia ac Respublica' jubernationem et conservationem neceslaria. Opportuna sunt, excelantur ; et connem.,, </p></body></text></TEI>
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<?xml-model href="http://www.tei-c.org/release/xml/tei/custom/schema/relaxng/tei_lite.rng" type="application/xml" schematypens="http://relaxng.org/ns/structure/1.0"?>
<?xml-model href="http://www.tei-c.org/release/xml/tei/custom/schema/relaxng/tei_lite.rng" type="application/xml"
schematypens="http://purl.oclc.org/dsdl/schematron"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"><teiHeader><fileDesc><titleStmt><title>Der Paderborner Fürstbischof Dietrich von Fürstenberg gründet und dotiert das Jesuitenkolleg in Paderborn </title></titleStmt><publicationStmt><p>Publication information</p></publicationStmt><sourceDesc><p>Information about the source</p><!--Neuhaus, 8. September 1604 --></sourceDesc></fileDesc></teiHeader><text><body><div type="titel" n="1"><p>Theodorus a Furstenberg</p></div><div type="protokoll" n="1"><p>Dei et Apostolicae Sedis Gratia Episcopus
Paderbornensis ad perpetuam rei memoriam.
</p></div><div type="kontext" n="2"><p>Cum a primis fere annis adolescentiae nostrae adscripti in Cathedralis Ecclesiae nostrae Paderbornensis Clerum fuissemus, multorumque deinde annorum usu confirmati in eadem Ecclesia ad Praepositurae dignitatem promoti essemus, magna nos cura tenuit, praecipue de religione Catholica ac maiorum pietate, per temporum horum calamitates in civitate atque per dioecesin Paderbornensem miserabiliter collabeseente retinenda, et in antiquam speciem honoremque restituenda: quod nimium providebamus futurum, ut, si tempestivius non oceurreretur, succrescentibus per Westphaliam universam haeresum pestiferis zizaniis extremum in hac ipsa ditione periculum fides Catholiea subiret et provineia tandem omnis ad interitum prorueret. Nee vero aliud magis oportunum remedium nobis aliisque religionis antiquae zelatoribus Collegis veniebat in mentem, quam ut, in tarn eonspicuo ae luctuoso periculo, Iuventuti tanquam ordinum omnium Reipublieae seminario per fidos ineorruptosque Magistros, populo autem per idoneos minimeque depravatos eoncionatores sacerdotesque, quam diligentissime eonsuleretur. Quare eum et ipsi in floridiore aetate nostra Patrum Societatis <hi rend="red">iesu</hi>, quos hoc tarn necessario tempore ad reprimendos haereticorum furores et consopitam Germanorum pristinam virtutem pietatemque resuscitandam divinitus submiserat Deus, aecuratissimam diligentiam in luventute literis virtutibusque excolenda, populoque de religione et Sanetitatis studio informando, perutilern experti essemus, satisque insuper seiremus, eorum instituturn ab Sede Apostolica et ab Oecumenico Tridentino Concilio eum singulari elogio approbatum, operamque eorundem Patrum Imperatoribus Romanis, Regibus maximis Principibusque per orbem terrarum Catholieis mirifice antehac placuisse, omni cu ra adlaboravimus una cum Reverendis Capitularibus Collegis nostris, ut a Superioribus Societatis Anno 1580 Paderbornam destinarentur, aliquot idonei operarii, quibus deinde eonciones Gymnasiumque nostrae Cathedralis Ecclesiae cum scholarum annuo proventu, additis insuper ad pleniorem sustentationen nonnullis redditibus communi Capitulari eonsensu, commissa sunt, idque tarn bono eventu, ut fruetus paulatim haud contemnendus e Patrum indefessis laboribus apparuerit. Postea vero, quam <hi>Deo Opt. Max.</hi> visum fuit, ut consentientibus Capitularium omnium suffragiis perque publicam approbationem et eonfirmationem <hi>S.</hi> Sedis Apostolicae ad munus Episcopale legitime vocaremur, sensimus confestim, quam gravis, dura ac laboriosa provincia no bis obtigisset, quamque serio curandum esset, ut tot animae Christi pretioso sanguine redemptae atque infinitis obnoxiae periculis nobis commissae conservarentur, utque lolia haeresum vitiorumque, quibus Ecclesiae nostrae agrum obsitum ac pene oppressum videbamus, exstirparentur, et fides rursus Catholica virtusque Optimorum Maiorum nostrorum vindicata a corruptoribus per Dioecesin effloresceret. Eaque re circumspicere sollicite omnino coepimus, qua ratione et officio satisfacere nostro pastorali et subiectarum tot ovium a Christo Domino nobis concreditarum saluti periclitanti, his praesertim tarn iniquis infidisque temporibus, succurrere possemus. Neque tandem aliud invenimus futurum magis ex usu Dioecesis huius Paderbornensis et ad relevandam conscientiam nostram oportunius, quam si denique Societatis <hi rend="red">iesu</hi> Patribus, quorum iam sat multos per annos virtutem operamque utilissimam cognoveramus, firmam stabilemque sedem, constituto in Episcopali civitate nostra Paderbornensi collegio, fundaremus. Quod ut succederet, sumptibus laboribusque pro Dei honore animarumque salute parcendum non putavimus. N am quamvis post electionem nostram Episcopatum obaeratissimum acceperamus, ac sumptibus erant maximis oppignorata ecclesiae bona recuperanda, et collapsa minusque commoda aedificia Episcopalia haud modicis erant impensis instauranda; tarnen quod Religionis nobis fideique cura erat praecipua, cuperemusque pro pastorali officio nostris consultum ovibus, proinde posthabito etiam privato dispendio voluimus Societatis <hi><hi rend="red">iesu</hi></hi> Patribus, qui se in angustis adhuc aedibus continebant, minusque oportuno templo atque Gymnasio ad sacras scholasticasque functiones utebantur, laxiorem commodioremque habitationem apparare, eumque in usum coenobium Franciscanorum, multos iam annos deserturn ab Ordine, ac venditum partim nobilibus, redemptumque impensa aliquot milli um aureorum nummerorum, approbante Decano et Capitulo nostro, Societatis <hi><hi rend="red">iesu</hi></hi> Patribus tradidimus, querradmodum testantur literae Anno 1592 10. Iulii datae, et nostro Capitulique nostri sigillo confirmatae. Sed quoniam fatiscebat sensim antiqui structura Coenobii, nec apta satis ad Collegii occupationes in longitudinem futura videbatur, coemptis nostro aere vicinis aliquot aedificiis, ut ad haben das cum Collegio coniunctas ex more Societatis Scholas capacior esset habitatio, exstrui a fundamentis novam domum, vetere monasterio diruto, et templum novo organo erecto quoque restaurari ingentibus impensis curavimus. Ac nunc denique ad gloriam honoremque SS. Trinitatis et omnium beatorum coeli civium, pro pastorali nostro paternoque in dioecesin nostram ac subditos affectu, ad restituendam, conservandam ac propagandam per Episcopatum nostrum Paderbornensem fidem Catholicam, ad luventutern, quae est Christianae Reipublicae omniumque statuum seminarium, in Orthodoxae religionis disciplina optimisque literis recte informandam, ad populum concionibus, catechesi aliisque piis officiis fideliter instituendum, ad Sacramenta aliaq ue Mysteria divina pie dispensanda, ad educendos e Collegii scholis idoneos incorruptosque animarum curatores Ecclesiaeque nostrae ministros ac denique ad animae nostrae totiusque familiae nostrae Furstenbergicae catholice defunctorum et morientium salutem redemptionemque peccatorum nostrorum, ad Collegium Societatis J esu hisce publicis literis autoritate nostra Episcopali fundandum ac dotandum in Civitate nostra Paderbornensi, ad hunc qui sequitur modum progredi voluimus. Principio exaedificatam a nobis magna cura, sumptu ac labore ex fundamentis domum novam, in fundo antiqui Franciscanorum coenobii, cuius donationem et incorporationem a nobis modo supradicto factam S. D. N. Anno 1592 24. Octobris per breve Apostolicum approbarat, uti et templum adiunctum, eidemque perpetuae et inviolabilis firmitatis robur adiecerat, cum horto item, Iuribus, privilegiis, exemtionibus caeterisque omnibus ad illud ipsum monasterium quoquo modo spectantibus, vi go re eiusdem privilegii Apostolici, cum vicinis domibus nostra industria pecuniaque comparatis, eidern Collegio Societatis Jesu in corporamus atque donamus, ut in praesentia venturisque temporibus habeant Religiosi praedicti oportunam habitationem ad exercenda vocationis et instituti sui propria ministeria, tarn pro Iuventutis informatione, quam pro aliorum hominum per conciones, catecheses, Sacramenta aliasque religiosas functiones, spiritali praesidio atque solatio. Deinde cum e constitutionum suarum praescriptis legibus iidem Societatis religiosi gratuito obire officia amnia debeant, ut suppetat illis, unde vitam honeste tolerare et necessarium numerum operariorum sustentare semper possint, qui fessis senio morbove fractis aut vita exeuntibus succedere queant, praeter eos reditus, quos hucusque a Venerabili Capitulo nostro perceperunt, et Bibliothecam nostram SS. Patrum operibus aliisque insignibus libris satis instructam, quam gratiose iisdem donavimus, Falckenhagensis coenobii proventuum partem mediam a Comite Lippiensi per nos recuperatam et ab eo concorditer dimissam, dicto Collegio in Civitate nostra Paderbornensi, atque sacellum S. Bartholomaei iuxta Ecclesiam nostram Cathedralem situm, similiter Capellaniam sub invocatione SS. Fabiani et Sebastiani in Ecclesia Bustorpiana SS. Petri et Andreae, approbante et confirmante S. Sede Apostolica, bulla super hac re data Anno 16005. KaI. Martii in perpetuum attribuimus, ut dictum collegium illa perpetuo retinere illorumque fructus, reditus, proventus, iura, obventiones et emolumenta quaecunque percipere,. exigere et levare, ac in suos usus et utilitatem convertere possit. Ad Extremum, quoniam cuperemus liberal i sustentatione bene provisum Collegio, ut perfectior et plurium quam hactenus personarum sit fundatio, donamus insuper de nostro decem millium dalerorum imperialium summam Capitalem ad stabilem perpetuumque reditum comparandum. Hoc igitur Religiosorum Societatis lesu Collegium, modo supradicto erectum a nobis atque fundatum in Civitate nostra Paderbornensi, libere et gratiose offerimus donamusque R. P. Claudio Aquaviva eiusdem Societatis Praeposito Generali ac successoribus eius, petentes, ut hanc fundationern, dotationem oblationemque nostram, instar '1 piae Eleemosinae amanter accipere,Collegiumque hoc nostrum Episcopale J uti caetera Societatis Collegia conservare ac perpetuare velit, atque eidern de idoneis personis quovis tempo re providere, quae et Ecclesiae nostrae et subditorum nobis commissorum salutem magno ardore, ut hactenus factum libenter vidimus, promoveant, et scholas secundum instituti sui rationem administrent, quam ad rem iisdem Religiosis Societatis <hi rend="red">iesu</hi> potestatem facimus, ut per Dioecesin nostram universam, secundum Constitutiones ac data ipsis a S. Sede Apostolica privilegia, obire vocationis suae ministeria omnia atque exercere libere valeant. Nosque vicissim spondemus pro nobis successoribusque nostris, quod hanc ipsorum fundationern, unionern, incorporationem ac donationem paterno affectu defendere, conservare ac sartam tectamque tueri pro viribus velimus. Ac proinde serio vetamus, ne quispiam omnino subditorum nostrorum, seu Ecclesiasticus sive saecularis, huius Collegii nos tri Societatis <hi rend="red">iesu</hi> Religiosos ulla prorsus ratio ne in hac ipsa possessione liberoque usu ac dispositione praedictorum bonorum perturbare directo vel indirecto, per sese aliumve, ausit. Mandamus autem Officiali nostro, ludicibus aliis et Praefectis ministrisque nostris omnibus, ut quotiescunque eorum auxilium, seu communiter seu seorsim, fuerit contra adversarios turbatoresque quoscunque requisitum, extemplo, diligenter atque efficaciter succurrant, et eosdem turn censuris turn poenis debitis ita coerceant, ut maneat Collegio Patribusque Societatis <hi rend="red">iesu</hi> integra pacataque possessio.</p></div><div type="eschalott" n="3"><p>In quorum omnium fidem indubitatam hasce literas sigillo nostro EpiscopaliJ et manu propri~ communivimus, et earum literarum publica exempla duo, tradi Collegii nostri Rectori voluimus, ut eorum alterum ad R. P. Praepositurn Generalern transmittatur, alterum vero in Collegii archivo perpetuo asservetur.Datum in Arce nostra Nienhusana Anno Domini nativitate Millesimo Sexcentesimo quarto, die 8. Mensis Septembris.
Theodorus Episcopus Ecclesiae Paderbornensis.
</p></div></body></text></TEI>
